ProRail gaat in Barendrecht tegenover het treinstation een nieuwe verkeersleidings- en incidentenbestrijdingspost bouwen. In het gebouw wordt de verkeersleidingspost Rotterdam samengevoegd met de post Kijfhoek. Samen met de incidentenbestrijdingspost komt het gebouw hiermee op een goed te bereiken plek. ProRail heeft hiervoor een tender uitgevraagd en studioSK heeft het architectonisch ontwerp verzorgd in de tenderteamcombinatie met De Vries en Verburg, Movares, Warmtebouw, Unica en Donkergroen.
In de uitvraag heeft ProRail een hoge duurzaamheidsambitie uitgesproken. In het ontwerp is daarom ook maximaal ingezet op circulariteit en duurzaamheid waarbij de ruimtelijke beleving centraal staat.
Logistieke opgave
Het samenvoegen van de verkeersleidings- en incidentenbestrijdingspost is een complexe logistieke opgave. Het gebouw heeft verschillende gebruikers met een specifiek programma waaraan hoge veiligheids- en beveiligingseisen worden gesteld. De verkeersleidingspost bestaat uit een seinzaal met kantoren en ondersteunende ruimtes. De incidentenbestrijdingspost bestaat uit een voertuigenloods, kleedruimtes, kantoren en een groot buitenterrein met oefenfaciliteiten. Daarnaast is er in het gebouw ruimte voor facilitaire diensten en zijn er op het buitenterrein ruime parkeerfaciliteiten beschikbaar.
De uitdaging bestaat uit het optimaal en onafhankelijk van elkaar laten functioneren van de posten in een gedeeld compact gebouw. Zo moeten de trillingen van het zwaar materieel in de voertuigenloods en het buitenterrein geen invloed hebben op het functioneren van de seinzaal. Ook zijn de gebruikersstromen tussen de posten strikt gescheiden.
Oog op de toekomst
Er is ontworpen met het oog op de toekomst. Het gebouw is gemakkelijk aan te passen en opnieuw in te delen of te herbestemmen tot woningen of kantoren. Zo is bijvoorbeeld de voertuigenloods uitgevoerd in een dubbele woningbouwhoogte in plaats van de minimaal vereiste hoogte voor deze functie. De constructie is een ruim opgezet, vast raamwerk waarbinnen wanden en geveldelen eenvoudig zijn aan te passen.
Ambitieniveau duurzaamheid en circulariteit
ProRail heeft hoge duurzaamheidsambities en heeft de markt in de uitvraag uitgedaagd om een duurzaam en circulair gebouw te ontwerpen. Om deze ambities aan te tonen is een GPR score gevraagd waarmee de mate van duurzaamheid en circulariteit meetbaar wordt gemaakt.
Het gebouw bevindt zich in een grootschalige gebiedsontwikkeling: de Stationstuinen. Hierin speelt duurzaamheid, beleving en transparantie een belangrijke rol. De beleving van het gebouw is daarom naast de duurzaamheids- en circulariteitsambities een onmisbare schakel in het ontwerp.
Centraal is integraal
In het ontwerp functioneert de centrale wintertuin als het hart van het gebouw. Het programma is rondom deze wintertuin gevlochten. Deze opzet zorgt dat verschillende gebruikers fysiek gescheiden zijn maar visueel verbonden. In de wintertuin wordt het groene karakter van de omgeving doorgetrokken. Op verschillende niveaus van het gebouw wordt groen toegepast. Dit zorgt voor een aangenaam binnenklimaat en een visueel prettige ervaring. De ‘groene long’ van het gebouw functioneert als een natuurlijke luchtververser en reguleert mede de temperatuur van het gebouw.
De wintertuin verzorgt de volledige ontsluiting van de verschillende functies. Dit gebeurt door een ruim opgezette trap met een bordes inclusief zitgelegenheid.
Door het gebruik van versprongen ruimten en bordessen ontstaat een Piranesi-achtige beleving. Natuurlijke daglichttoetreding waarbij het licht tot ver in het gebouw reikt, in combinatie met de spannende zichtlijnen over de verdiepingen, maakt werken hier een lust voor het oog. Door het gebruik van hout krijgt het interieur een extra warme uitstraling.
Prettig en gezond werken
In het gebouw is sterk ingestoken op een prettige en gezonde werkomgeving. Naast het gebruik van circulaire en gezonde materialen zoals hout en groen als natuurlijke luchtververser is ook de visie van ProRail op prettig werken toegepast. Het werkconcept van ProRail is vertaald naar een ruimtelijke indeling. Deze is afgestemd op het type werkzaamheden en de daarbij benodigde ruimte, omgeving en middelen.
In het ontwerp is deze visie versterkt door toevoegingen van extra flexibiliteit voor het indelen van de ruimtes. De ruimten zijn georganiseerd van publiek naar privé. Bij binnenkomst vindt de gebruiker veel transparantie in het interieur ter stimulering van ontmoeting. Hoe verder de gebruiker zich in het gebouw begeeft hoe meer er rustige werkplekken te vinden zijn. Het daglicht wat op elk niveau diep doordringt, zorgt voor een prettige werksfeer.
Meetbaar en zichtbaar
Om de ruimtelijke kwaliteit te behouden en maximaal te scoren op duurzaamheid en circulariteit zijn de CPG-, GPR- en MPG-berekeningen actief ingezet als ontwerptool. Ten alle tijden van het ontwerpproces waren de effecten van een ingreep op deze eisen zichtbaar. Het resultaat van het constant monitoren van de effecten is een GPR score van 46,3 en een BREAM – 4 sterren excellent score! Bovendien is het gebouw met een hoge energievraag door het 24/7-karakter van de functies, ontworpen als nul-op-de-meter door het toepassen van voldoende PV-panelen.
Hergebruik en materiaal
In het ontwerp zijn de gevels afgewerkt met gesplitste betonnen perrontegels of stoeptegels. Deze tegels komen vrij bij het vervangen van vele stations door ProRail en RailPro. Deze tegels worden gesplitst en verwerkt in een wand wat zorgt voor een robuuste uitstraling waar insecten en (korst)mossen hun biotoop vinden. Zo ontstaat na verloop van tijd een natuurlijk groene gevel.
In het ontwerp worden alle transparante gevels aan de buitenzijde voorzien van verticale lamellen in de vorm van een verbreding van de verticale kozijnlijsten. De vaste lamellen dienen in samenwerking met beweegbare zonneschermen en een de overstekende dakrand als zonwering wat de koellast aanzienlijk verlaagd.
Groen: natuurinclusief en klimaatadaptief
Zowel het dak van de verkeersleidings- en incidentenbestrijdingspost als de overige gebouwen op het terrein zijn groen en onderdeel van het landschap om de biodiversiteit te ondersteunen. Een sedumlaag is niet alleen groen maar heeft ook een isolerende werking. Ten aanzien van klimaatadaptatie zorgen de groene daken ervoor dat water langzaam de bodem in kan gaan. Bijkomend voordeel is dat het water dat verdampt uit de sedumlaag, de PV-panelen op het dak koelen.
Aansluiten op de lokale flora en fauna vraagt goede kennis van de directe omgeving. Samen met een vegetatiedeskundige en ecoloog hebben we in kaart gebracht welke flora en fauna het best aansluit op de lokale biodiversiteit. Zo zijn in het gebouw schuilplaatsen voor vleermuizen, vogels en insecten opgenomen.
Het terrein is zo robuust en groen mogelijk ingericht. Prestaties en concentratievermogen verbeteren in een groene werkomgeving, mensen voelen zich prettiger en er is minder ziekteverzuim. Dat concept begint in de wintertuin maar loopt helemaal door tot in de puntjes van het terrein. Het groene lijnenspel op het terrein completeert de architectuur van het gebouw. De functies zijn duidelijk herkenbaar; rijbanen, parkeerveld en voetpaden hebben een eigen type afscheiding en waar mogelijk is halfverharding toegepast.
Vervolg
Vergelijkbare projecten:
uitvoeringskantoor Staatsbosbeheer
Bediencentrale Scheveningen
Mixed-use gebouw sluis Terneuzen
Servicegebouwen
