Kanonstraatbrug en Dambrug in Utrecht

Gemeente Utrecht wil de stad groener en leefbaarder maken. Na de metamorfose door het terugbrengen van de stadssingel, wordt nu hard gewerkt aan de westzijde van het stationsgebied. De Leidse Rijn komt terug en wordt bevaarbaar gemaakt, er komt een park langs het water en een fietsroute. Over de Leidse Rijn komen twee moderne stadsbruggen met veel aandacht voor natuurinclusiviteit en duurzaamheid. Vanwege de bijzondere vormen zijn de bruggen parametrisch ontworpen.  

Knipoog naar het verleden

De stadsbrug die op de locatie van de voormalige Artilleriebrug komt - verwijzend naar de kazerne die hier vroeger stond - is een moderne witbetonnen brug met een knipoog naar de klassieke Utrechtse stadsbruggen. Het is een grotere verkeersbrug met karakteristieke bogen voor de doorvaart die doen denken aan de Utrechtse werfkelders. De Dambrug is familie van de historische (ophaal)bruggen in de wijk Lombok. Bovendien zijn de twee nieuwe bruggen familie van elkaar.

 

Parametrisch ontwerpen

Het ontwerp van de Kanonstraatbrug is opgebouwd uit 3D-gebogen vlakken en bogen. Normaliter modelleren we bruggen in 3D, maar bij deze vormen is aanpassen behoorlijk tijdsintensief. In een parametrisch ontwerp kunnen we met één druk op de knop veranderingen ingeven, die vervolgens automatisch doorgevoerd worden. De betonconstructie van de Kanonstraatbrug wordt daarom niet gemodelleerd, maar opgezet aan de hand van wiskundige formules. Gaandeweg is het idee ontstaan om deze brug te scripten in Grasshopper, een programmeertool waarmee je met een vloeiende grafische interface snel probleemoplossende scripts kunt maken. Vervolgens is het ontwerp in het bouwwerkinformatiemodel Revit ingeladen en verder gematerialiseerd en gedetailleerd door collega’s van de afdeling kunstwerken.

 

Sociaal veilig, licht en attractief

Zowel de Kanonstraatbrug als Dambrug zijn minimalistisch en met zo weinig mogelijk materiaal ontworpen. Bij de Kanonstraatbrug zijn tussen het langzaam- en autoverkeer daglichtvides aangebracht om de onderdoorgang licht, publieksvriendelijk en sociaal veilig te maken. De zijkanten van de bruggen verlopen van breed naar smal waardoor er ook meer licht naar binnen wordt gebracht onder de brugdekken. Omdat de dekken in twee richtingen gekromd zijn en vanaf de onderzijde baksteen te zien is, ontstaat een interessante passage onderlangs die doet denken aan de Utrechtse werfkelders. Op de onderkant van de bruggen is een schouwspel van reflecties van het water op het beton waar te nemen.

 

Vleermuizen, gierzwaluw en gele kwikstaart

In de brugontwerpen en de inrichting van de directe omgeving is veel aandacht besteed aan een natuurinclusieve en natuurvriendelijke inpassing. Er komen inbouwstenen voor de gierzwaluw die achter het metselwerk in de betonconstructie als ‘inkassing’ zijn opgenomen. Een natuurvriendelijke oever onder de bruggen door fungeert als passage voor kleine zoogdieren en reptielen. Bij het landhoofd van de Dambrug aan de kadezijde is tussen het metselwerk en de betonnen achterconstructie een spleet vrijgehouden voor een zomer-, winter- en kraamverblijf voor vleermuizen. Ook is in ditzelfde landhoofd aan de oostzijde een neststeen opgenomen voor de grote gele kwikstaart.

 

Samenwerking

Movares heeft na het winnen van de tender waarin een plan van aanpak, een visie en een teamsamenstelling werden gevraagd, een schetsontwerp van de bruggen gemaakt. De vormgeving van de bruggen lag vanaf de visie en het voorontwerp al vast, gebaseerd op input van de constructeurs van Movares. Aansluitend hebben we het Voorlopig en het Definitief Ontwerp gemaakt. De uitwerking van het DO was een samenwerking tussen de architecten van studioSK en Stadsingenieurs (disciplines constructie, stedenbouw en landschap) van de gemeente Utrecht.

 

Bijzonderheden

De constructieve basis en de vormgeving waren het vertrekpunt bij start van het DO. Dit was een nieuwe werkwijze voor Stadsingenieurs. ’Omgekeerd bouwen’, noemt gemeente Utrecht het. Normaal gesproken wordt van onder naar boven gewerkt en komt de afwerking aan het eind van het proces. Dat was hier anders: toen de buitenschil bijna klaar was, ging Stadsingenieurs de constructie uitwerken. In dit project is bijna niets standaard; ook de werkwijze van studioSK met parametrisch design was voor beide partijen een nieuwe insteek, die goed heeft uitgepakt.

 

Integraal team

In dit project werkten de ontwerpers van verschillende disciplines en vanuit verschillende partijen integraal samen in één team. Om de nauwe samenwerking te kunnen realiseren tussen de ontwerpers van de gemeente en van Movares, zijn tweewekelijkse samenwerkdagen georganiseerd. Dit is heel goed bevallen en heeft veel meer opgeleverd dan de tijd die het kostte.

meerminder info


toonverberg info

Kanonstraatbrug en Dambrug in Utrecht
Kanonstraatbrug en Dambrug in Utrecht
Kanonstraatbrug en Dambrug in Utrecht
Kanonstraatbrug en Dambrug in Utrecht
Kanonstraatbrug en Dambrug in Utrecht