De fietsflat is een icoon in Amsterdam en een belangrijke drager van de mobiliteitstransitie. In de loop der jaren is het aantal mensen dat met de fiets naar het station komt gestaag toegenomen. Dit heeft geleid tot een groeiende vraag naar fietsenstallingen in de directe omgeving. Jarenlang gaf de fietsflat antwoord aan die behoefte door plek te bieden aan 2500 fietsen, pal voor het station. De fietsflat was oorspronkelijk als tijdelijke invulling bedacht, maar heeft uiteindelijk meer dan 20 jaar dienstgedaan. Amsterdam Centraal beschikt inmiddels over splinternieuwe, permanente fietsenstallingen. Hierdoor is de fietsflat overbodig gebleken. Het weghalen van de fietsflat leidt tot 2 basisopties: sloop óf hergebruik.
Fietsparkeren en duurzaamheid komen samen in circulair herontwerp
Onze passie voor de thema’s fietsparkeren en duurzaamheid deed ons besluiten het hergebruik van de fietsflat te agenderen tijdens een ateliersessie met constructief en creatief ontwerpers. Het doel was om samen tot een concept te komen waarbij we de huidige structuur, welke van tijdelijke aard is, upcyclen en circulair maken. We nemen jullie mee in ons idee.
De fietsflat: een robuust betonnen fundament met daarboven een spiraal van vloerdelen cirkelend rondom de stalen pijlers. Vooral de gedeelten boven het maaiveld bieden kansen voor hergebruik. Het ter plekke gestorte betonnen fundament daarentegen is niet hoogwaardig her te gebruiken. Niet alleen is het materiaal op zichzelf niet duurzaam, maar ook het slopen ervan heeft een enorme milieuimpact.
En zo ontstond het idee. De te demonteren bouwdoos van stalen kolommen en vloerdekken reizen op een ponton (zoals ze destijds ook geleverd zijn) naar een nieuwe locatie. Daar krijgt de stalling opnieuw een tijdelijk karakter, maar vanaf nu wél circulair. De stalling wordt zo geconstrueerd dat hij makkelijk te demonteren is. En de ponton, die fungeert naast transportmiddel ook als fundering. Op die manier is bij een volgende reis de demontage en heropbouw een échte no-brainer. Ook op land kan de nieuwe structuur geplaatst worden.
Verder herbergt de fundering veel groen, zuivert het water in de omgeving door een helofyten filter en draagt het bij aan biodiversiteit. Het groene karakter wordt versterkt door dit omhoog te laten groeien langs gespannen draden. Ook biedt de fundering plaats aan eventuele nieuwe modules zoals een (fiets)repair-café. Waar je vanaf een bootje op het water even kunt aanmeren.
Kansen voor groen in de stad
Terug naar huidige fundament, want daar zien we ook kansen. Door de kade vrij te spelen van fietsen komt er een enorme ruimte vrij die terug kan worden gegeven aan de stad. We zien een groene openbare verblijfsoase voor ons die gebruik maakt van het voormalige funderinsplateau van de flat. En dat is een win-win situatie. Enerzijds een win voor de kosten: het weghalen van de fundering zal, naast de genoemde milieuimpact, veruit de grootste kostenpost zijn. Anderzijds is het een win voor de stad: het gebied, jarenlang gedomineerd door bestrating, beton en staal (én natuurlijk de stalen ros) krijgt er een groene oase van rust naast het water voor terug. Het groen op, én drijvend aan het fundament, vormt een frisse stadstuin op een plek. Waar op deze plek, door verdichting, normaliter te weinig ruimte voor is. Ook hier heeft het groen een zuiverende werking (helofytenfilter) en draagt het bij aan de biodiversiteit. Daarnaast zorgen lage boompjes voor schaduw en verkoeling tijdens de hete zomers.
Van Amsterdams icoon naar wereldwijde inspiratiebron
Het is een icoon geweest voor Amsterdam. Misschien niet meteen de meest geliefde, maar iedere toerist nam een foto van de ‘sea of bikes’ vlak voor het station. Mogelijk krijgt de fietsflat een tweede leven in Amsterdam. Maar wie weet gaat hij daarna wel naar één van de andere wereldfietssteden. We hopen met deze beelden en ideeën aan te zetten tot inspiratie. Om écht na te denken over hoe we met zijn allen om zouden moeten gaan met schaarse materialen, en om verder te kijken dan je eigen agenda en belang. De huidige fietsflat is voor Amsterdam Centraal overbodig geworden, maar het circulaire herontwerp biedt andere steden een duurzame oplossing voor flexibel en duurzaam fietsparkeren.
